ANADOLU DOKUMA HARİTASI
ANADOLU DOKUMA TEZGAHLARI VE KUMAŞLARI
FIRAT NEZİROĞLU TASARIMLARI
Fırat Neziroğlu Anadolu Tekstil Ağı ile Gelenekten Geleceğe
Fırat Neziroğlu Dokuma Anadolu’nun coğrafi işaretli kumaş dokuma tekniklerine hakimdir. Üniversitede lisans eğitimini tamamladıktan sonra Türkiye’nin dokuyuculukta öncü illerini ziyaret etmeye başlamıştır. Bu gezileri sırasında usta dokuyucularla birlikte aynı tezgahlara oturmuş, onların çırağı olarak çalışmıştır. Bu geziler sırasında unutulmuş ya da unutulmaya yüz tutmuş kumaşları da incelemiş, bu kumaşların tekrar gün yüzüne çıkması için çalışmıştır. Sektör için hazırladığı kumaş tasarımlarında bu teknikleri kullanmış, geleneksel Türk kumaşlarını günün ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde günlük kullanıma uyarlamıştır.
ANADOLU KUMAŞLARI VE TEZGAHLARINA GETİRDİĞİ YENİLİKLER
Fırat Neziroğlu Anadolu’nun temel dokuma sistemi olan 2 Ayaklı tezgahlarını 4 ayaklı formatta ilk kez deneyen tasarımcıdır. 2 ayaklı dokuma tezgahı sistemlerinde Bezayağı türevli örgüler dokunmaktadır. Anadolu kumaşlarında Bezayağı, Atkı Ripsi, Çözgü Ripsi ve Panama örgüleri kullanılmasının yanı sıra renk efektleri ile çeşitli çizgili desenler ve ekoseler de görülmektedir. Bunun yanında 2 ayaklı dokuma tezgahları sistem itibariyle fazla harekete, dolayısıyla farklı desenlere izin vermediği için kilim dokuma tekniklerinden
CİCİM de kumaşlar dokunurken kumaşlarda desenlendirme yöntemi olarak kullanılmaktadır. Anadolu kumaşların son dönemlerinde çağdaşlaşma denemelerinde de yer yer çözgülerin gruplar halinde kendi içlerinde döndürülmesi ile dokunan AJUR tekniği de gözlemlenmektedir.
Neziroğlu, 2 ayaklı sistemi 4 ayaklı sisteme çevirdiğinde görülür ki yörelerin orijinal kumaşları kendi içlerinde çift katlı dokunabilmekte, astar atkı ve çözgülerle orijinal özelliklerinden ödün verilmeden kalınlaştırılabilmektedir. Bu Neziroğlu’nun kumaş yapı bilgisindeki ileri seviyedeki örgü bilgisinden kaynaklanmaktadır.
Şile Belediyesi ile yaptığı çalışmada ince olan ve iç gösteren Coğrafi İşaretli Şile Bezi’nin kalınlaştırılması üzerine çalışmıştır. Daha önceki denemelerde ipliğin kalınlaştırıldığını görmüş, çıkan bezin Buldan bezi olduğunu farketmiştir. Şile’ye ilk defa 4 ayaklı tezgahlar getirmiş, çift katlı bir örgü tasarlamış ve iki şile bezini aynı anda dokuyup yer yer iki katı birbirine bağlayarak kendinden Şile Bezi astarlı çift katlı kumaş elde etmiştir. Böylece Şile Bezi konstrüksiyon olarak hiç bozulmamış ancak istenen kalınlığa ulaşmıştır.
Coğrafi İşaretli Fethiye’nin üzümlü Dastarı için de kumaş dokuyucularını yerinde ziyaret etmiştir. Bölgenin en yaşlı dokuyucuları ile bir araya gelmiş ve sohbetler etmiştir. Yere yakın normale göre daha kısa bacakları olan dokuma tezgahında dokuyucuların dizlerinin normalden fazla büküldüğünü görmüş ve tezgahların oturma kısımlarını yeniden tasarlamıştır. Yine Fethiye’de ilk defa 4 ayaklı dokuma tezgahları ile yeni bir örgü denemiştir. Bu örgü Fethiye Belediyesi tarafından FN Dastarı olarak adlandırılmıştır.
Giresun Piraziz Köyü’nde yaklaşık 1000 Karayaka koyunu vardır. Bu koyunların yünlerinin her yıl kırkıldığı ve kırkılan yünler kalın olduğu için Yeni Zelanda’dan yün ihraç edildiği ve yünlerin %70 Yeni Zelanda Yünü, %30 karayaka koyunu yünü kullanılarak keçeleştirildiğini öğrenmiştir. Bu bilgi üzerine Giresun’a giden Neziroğlu saf Karayaka koyunu yününden keçe tabakalar oluşturmuş bu keçe kalıplardan da ayakkabı ve botlar tasarlayıp ürettirmiştir.
Aynı zamanda Bilişim Vadisi Giyilebilir Teknolojiler Danışmanı olarak yaptığı testlerde yünün şehir elektriğinin insan üzerindeki negatif etkilerini engellediğini görmüştür. Bilimin ışığında yeni kumaş konstrüksiyonları tasarlamaya devam etmektedir.
Anadolu Dokuma Haritası ve Anadolu Tekstil Ağı
25 yılı bulan Anadolu gezileri sürecinde tanıştığı dokuyucular ve öğrendiği tekniklerle oluşturduğu yeni tezgah ve kumaş örgüleriyle hazırladığı Türkiye’de ilk kez projelendirilen Türk Kumaşlarının Çağdaş Yorumları ile Anadolu Dokuma Haritasını günden güne zenginleştirmektedir.
Aynı zamanda birbirinden farklı şehirlerdeki bu dokuyucu köylerini birbirine bağlayarak aralarında bir ağ kurmakta ve Türkiye’nin her köşesini ilmek ilmek birbirine bağlamaktadır. Örnek olarak Şile ve Fethiye’de Fırat Neziroğlu gözetiminde yörenin kadın dokuyucuları tarafından dokunan coğrafi işaretli kumaşlar, Çanakkale Nevruz Köyü Kadınları tarafından dikilmekte ve giysi haline
getirilmektedir.
Tire / Keçe
2008
Fırat Neziroğlu tarafından tasarlanan pamuklu tülbent kumaşlar üzerine yün iplikler yerleştirildi ve Tire'de geleneksel olarak keçeleştirildi.
Şile / Şile Bezi
2020
Şile Belediyesi ile yaptığı çalışmada ince olan ve iç gösteren Coğrafi İşaretli Şile Bezi’nin kalınlaştırılması üzerine çalışmıştır. Daha önceki denemelerde ipliğin kalınlaştırıldığını görmüş, çıkan bezin Buldan bezi olduğunu farketmiştir. Şile’ye ilk defa 4 ayaklı tezgahlar getirmiş, çift katlı bir örgü tasarlamış ve iki şile bezini aynı anda dokuyup yer yer iki katı birbirine bağlayarak kendinden Şile Bezi astarlı çift katlı kumaş elde etmiştir. Böylece Şile Bezi konstrüksiyon olarak hiç bozulmamış ancak istenen kalınlığa ulaşmıştır.
Zonguldak / Alapli
2019
Fırat Neziroğlu tarafından Zonguldak gelinlerinden ilham alınarak tasarlanan keten Alapli dokumalari, Ev Tekstiline önermeler içerir.
Ankara / Sof
2009
Ankara Tiftik keçisi yetiştiriciliği Türkiye'de her gün gittikçe azalıyor. Tiftik keçisi NASA'nın astronot kıyafetlerinin ham madesidir. Doğal özelliği sayesinde UV filtersi, hava ve su geçirmezlik özelliği vardır. Türkiye'de yeni atılımlarla keçilerimizin üretimi desteklenmektedir. Fırat Neziroğlu keçi kılının iplik tasarımını yapmış ve Ankara'da günlük kullanıma uygun özel bir kumaş dokumuştur.
Aynı zamanda Türkiye'nin Antartika'da toprak sahibi olabilmesi için başlatılan MİLLİ KUTUP KIYAFETİ projesinde Bilişim Vadisi Giyilebilir teknolojiler danışmanı olarak Ankara Tiftik Keçisi kılı kullanarak yeni kumaşlar dokumaktadır.
Bartın / Tel Kırma
2009
17. yüzyıla uzanan Tel Kırma, Bartın'dan çıkan ve Bartın işi olarak da bilinen bir el sanatıdır. Gümüş telin makas kullanılmaksızın özel bir iğneyle bez üzerine işlenmesiyle yapılır. Fırat Neziroğlu Bartında yöresel tezgahta kumaş ile tel kırmayı aynı anda dokuduğu yeni bir teknik geliştirmiştir.
Istanbul / FN Own Technique
2010
Ay ve Güneş'in bir arada olduğu, Doğu ve Batının kesişme noktası Istanbul...
Smyrna / Ödemiş İpeği
2011
Izmir medeniyetin beşiği, kültürlerin çağdaşlık noktasıdır. Bu kumaşta Ege Denizi ilhamı ile zarif bir kumaş yorumlanmıştır. Fırat Neziroğlu bu kumaşı Ödemiş İpeği kullanarak yöresel tezgahta dokumuştur.
Pamukkale / Beledi Dokuması
2006
Pamukkale'nin doğal traverten oluşumunu ilham alan kumaş, Denizli bölgesinin kendine has kumaşı Beledi dokuma tezgahında Fırat Neziroğlu dokunmuştur.
Şanlı Urfa / Puşu
2008
Arap, Kürt ve Türk kültürünün ortak kültürü olan yöresel kıyafetlerde kullanılan kumaşlardan ilham alan Fırat Neziroglu, üç kültürün kullandığı dokuma tezgahlarında Balıklı göl isimli kumaşı tasarlamış ve dokumuştur.
Karadeniz / Rize Bezi - Feretiko
2006
Karadeniz bölgesinin en ünlü kumaşlarından biri olan Feretiko, Fırat Neziroğlu tarafından yeniden yorumlanmıştır. Rize'de Feretiko tezgahında Fırat Neziroğlu tarafından dokunmuştur.
Kapadokya / Suzeni
2006
Kapadokya'nın yöresel tekstil tekniği Suzani, Fırat Neziroğlu tarafından yeniden yorumlanmış, yeryüzü şekilleri ve coğrafyası göz önünde bulundurularak kendisi tarafından dokunmuştur.
Gaziantep / Kutnu
2006
Gaziantep'in en önemli kumaşı Kutnu'dur. Antep aynı zamanda gastronomisi ile de ünlüdür. Kutnu tezgahında Fırat Neziroğlu tarafından dokunan bu kumaşın deseni bize baklavayı ve antep fıstığını hatırlatmaktadır.
Mardin / Telkari
2009
Mardin'in en öenmli el sanatlarından biri Telkari'dir. Süryani ustalar altın ve gümüşü ince ince işlerler. Fırat Neziroğlu Mardin'de geçirdiği uzun zamanlar ve ustalarla diyaloglarından sonra yine Mardin'deki dokuma tezgahlarında Mardin'e özel bir kumaş tasarlamış ve dokumuştur.
Antakya / İpek - Kilim
2011
Antakya, çok özel ipekli dokumalar ve kirkitli kilimlerin dokunduğu bir şehrimizdir. Fırat Neziroğlu yerel hakla geçirdiği uzun zamanlardan sonra ipek ve kilim tekniklerinin bir arada kullanıldığı, ayrıca coğrafyasındaki toprak, deniz ve özellikle mozaik temaları ile özel bir Antakya kumaşı dokumuştur.
Şebinkarahisar / Tamzara
2016
Şebinkarahisarda pamuklu bir bez dokunur. Atatürk'ün özel yazısı ile devletin bu yörenin iplik ihtiyacını karşılayacağı, bu yörenin asla iplik sıkıntısı çekmemesi emredilir. Ancak hüzünlü bir hikaye ile bu iplik ihtiyacı uzun zamandır karşılanmıyor. Şebinkarahisar'da tezgahları inceleyen, yöredeki dokuyucularla çalışan Fırat Neziroğlu bölgenin coğrafyasından esinlendiği yeni bir kumaş tasarımı yapmıştır.
Burdur / Alaca
2015
Burdur'da %100 pamuktan dokunan bu yöresel kumaş günümüzde sadece birkaç atölye'de dokunur hale gelmiştir. Fırat Neziroğlu pamuk ipliğinin bükümünü yeniden tasarlamış ve Burdur yöresinin karşılama halk oyunlarından esinlenerek yöresel tezgahta yeni bir kumaş dokumuştur.
Erzurum / Karnavas
2006
Erzurum'un Olur ilçesi'ne bağlı Ormanağzı Köyü'nde dokunan bir tür pamuklu dokuma olan Karnavas bezi, Fırat Neziroğlu tarafından yeniden yorumlanmış ve yöresel tezgahta kendisi tarafından elde dokunmuştur.
Kastamonu / Selalmaz
2008
Kastamonu Daday ilçesi'ne bağlı Selalmaz Köyü'nde dokunan bir tür pamuklu dokuma olan Selalmaz bezi, Fırat Neziroğlu tarafından yeniden yorumlanmış, köyün mimari yapısından esinlenmiş ve yöresel tezgahta kendisi tarafından elde dokunmuştur.
